Wihogora Rwanda Kimenyi
Wihogora Rwanda Tuzakurwaza tuguhoze Umuhogo wibohore ikiniga kikuniga Tukumare agahinda ku mutima Ntiwongere guhinda umushyitsi ngo uhindurwe Woroherwe uhumeke Tugusige ibisage tugusokoze Tugusasire tugusindagize usinzire Ni uruhuka uhaguruke uhagarare We kugandara tugukande Tukwondore wandare Ufate ikibando ugarure indoro Tukumare irungu n'ikirungurira Ntiwongere kwigunga ngo wegereze umugongo umugunguzi. Imihigo yacu ni uguhora tuguhorera Abaguhohoteye bakaguhuhura Bagatera amahugu mu gihugu Tuzabahiga aho bahungiye Tubasange mu mahanga Aho bakandagira bakangata Bagakanguka batikanga Dore ko batekeye amabinga bakigira ibihangange Urwango rukaba ari rwo rubaranga Bakifata ku gahanga ku manywa y'ihangu Bakarema umuhango wo kumena ibanga Wo guhungabanya urwa Gihanga Bakanywa igihango cyo kwangana no kwangiza Bagakanga abahanga n'abahanzi bazwi ho uburanga
Umuhemu w'umuhutu Ruhutazi Ari we Power afatanije na padiri Baguciye inyuma baguca intege Ibintu biracika urucanda runanirwa gucika Abacanshuro bacanamo baracacana Bihatira kwihutira guhitana abatutsi Mu miheto bahitamo imihini n'imihoro Imihimba ihirima ihirita Bajya mu rungano barangiza Mu bibondo bikiboga baremamo imiborogo Ababyeyi bari ku buriri ku kiriri bananirwa kurira N'abatwite barabatwika Abahutu b'umutima utuza nabo barabatera barabatoteza Ari n'umuto ukiyaga itoto N'inkogoto ntawashoboye kwigobotora Babajya mu ngoto barabahotora Bose baratetereza baraturumbika Itsembatsemba riba riratsimbuwe Babatangatanga hose igitondo gitangaza ari uduhanga dusa Ubwoko baburandurira ku muzi bararimbura Abarusimbutse ni imbarwa ku rutoke Urusaku rw'imbunda rurusha urw'amabombe Rurabomborekana imbogo zihunga ishyamba zigana ishyanga Imisambi isiga amasambu ijya gusembera Amaraso si ukuva imivu ivudukana imigina Maze imigezi ihinduka urugina Ingona ziyakirana ingoga Inzuzi ziruzura zisinda umusemburo w'amaraso zisendera inkombe Imvura y'umuvumbi imaze gututumba Abo bagambanyi b'amaso aturumbutse n'inda zitumbye Izo mpyisi zarenzwe n'imbyiro kugera ku mpyiko Ibyo bisenzegeri by'ubusembwa bwasumbye imisumbi Byo kicwa na Lyangombe Bimaze gusambura inyumba zirimo uruhimbi Bifata imigambi ya kabambe Bijya imbere byambara amahembe Ibihumbi n'ibihumbagiza birahumbahumba Abakobwa b'amasimbi bibasimbiraho N'uwivumbitse baramuvumbura Abakambwe barababamba Ibitambambuga biratakamba Bambaza ibyo birumbo Ibyo bisimba byabyimbaganye umubyimba Bigatumba kubera ubusambo Inda zigahombana kubera umururumba Byanga kugira imbabazi bibagira ibitambo Batambuka bakabatimbura Bakabigambaho aho basamba Bitotomba bababyina ku mubyimba Imbugita zirabakemba Imbavu bazitemana imbaraga Ibyo byiza bitembagara aho mu bikumba Nta n'umwe wahambwe mw'irimbi Nta n'uwo bahambiriye mu musambi Imbuga zikumbagurikaho imbaga Warenga irembo ukabona indembe Warerembura ingohe imbohe zikakurembuza Warambura ukuguru ugahirima ku mabimba y'ibihimba Watera intambwe ukagwa ku ruhinja Wakwigira imbere utembera mu mirambi Ugasanga irambitse mo imirambo Ukagirango n'imitumba Aho utambagiye hose Ari mu mu bisigati cyangwa mu miringoti Mu bigunda by'imifumbageshi cyangwa intabire y'ibijumba Ukabona iyo mbaga imeze nk'imbagara yarenzwe n'ivumbi Maze intumbi zirareremba Imvubu zirarya zirarambirwa Nazo zirivumbura kubera ivutu ntizongera kuzivumba Zirabembereza zicuma urugendo Zicumbika ku Muvumba Imbwa n'imbwebwe zibararaho inkera Inkongoro nazo zisinda inkaba Izo nyamaswa ziyise Interahamwe Zibwira ko ari ibihanyaswa Nazo zisubira inyuma zisinda inyama Zirwanira urwagwa mu Rwanda rwose urwamu ruhinduka urwanaga.
Babyeyi babyaye Bakobwa bakowe Kuvuga ibyabaye Ubwira utahabaye Koko biragoye Kuko kuva isi ikiremwa Nta handi byabaye.
Ubundi igicuku iyo gicagase Ibicaniro bitagicanye Ijoro ricecetse Amajeri acishije make Ibicu bicitse intege bitagicaracara Ibicuro bincira amarenga Ko umubiri ucogoye Ibitotsi simbe nkibicuruye Nkicura nkicara ngacoca ibibazo. Ibi byo birandenze Ninginze abemera Kumbariza iyaturemye Icyatumye yemera Ko biriya bimara Byaremaye ku mutima Birema urugomo Rurenze kamere Rwo kumena amaraso Bikamara ingirakamaro Jye narumye kandi narumiwe Nta mugayo ndakomerejwe Nakomeretse ahakomeye Inkongi ntazi aho ikomoka Irankoroza igakomeza kunkomakoma Inkoza inkota ku nkokora Sinumva ukuntu Rugira Umubyeyi ugira ibambe n'imbabazi Duhimba turirimba tukanarimbira Yatuma dupfa dukambakamba Akanwa karura ibamba risumbye umuravumba Tukajyana intimba mu mva amarira atemba Batwambitse ikamba ry'iminkamba Isi yose ikaduta mu kangaratete Izuba rikarenga bakiturenganya Na Yezu wapfiriye ku musaraba Akibagirwa kudusabira Kandi miriyoni barayimariye muri misiyoni. Twacumuye iki mwimanyi Kugirango utugire incibwa Tubure agaciro Baducire mu maso Batujombe amacumu Baducure inkumbi Baducurangure bacuranga Twicukurire imva ducinywa ducunaguzwa Twogerwe ho uburimiro Bariya bazimu badushyire mu kuzimu turi bazima? Kuki washake ko ishavu ridushengura Ukadushumuriza bariya bashenzi Bakadushinga imishito bashinyirije Bakatwashisha amashoka badushinyagurira? Imfura zarashize zizize ifuni n'amafuti y'izo fuku Hasigaye imfubyi nazo zirwaye igifu n'ifumbi Kubera kubura imfuruka icyo zifungura n'icyo zifubika Izo ntugane zatunze ntawe zitonganije Ingo zazo zabaye amatongo.
Cyakora ngo Imana igira ibyayo Ko imena bazimennye agahanga Igihugu kigahirimira mu manga Hagasigara ababurabwenge bateye ibiremo mu bwonko Abanyanda nini n'abanyamwanda Bakunda kwanduranya no kwenderanya No gutunda barundarunda bakoresha igitugunda Ngo barunde mu nda Izo njajwa zirindagira mu mwijima ibijigo bijejeta umujindiro Zarakajwe n'umuvugo nazivuzemo ukuri Mbita "injiji z'amajimbiri ajunditse umujinya" Inkotanyi iyo zitarutabara Ruba rujagatamo akajagari Induru ikiri ndende Biriya bisuma bitazi gusangira no gusaranganya Bisohoka bidasokoje bigiye mw'isoko gusakuza Byari gusara bigasubiranamo Ntibyari kwikosora bitegekwa na Bagosora Bigenzurwa na Nzirorera Zigiranyirazo na Bizimiri Kazimungu Izo nzererezi zihora zirikanye ikiziriko mu kazindaro Na Kanziga umugore w'inzigo n'amazimwe Uzikura inzika iyo adatuwe inzoga mu nzu Dore ko inzoka ze zihora zifite inzara nk'iz'abana b'inzingo Azinduka azinga ikirago Atonora inzara ngo yigire inzobe Agahora mu nzira zo gushaka inzaratsi N'ubu ngo aracyabunga yabangiye ingata ibirenge Akunguta ingutiya umukungugu Yihungura amahurunguru Amavi avuvuka ivu n'urwavumba Ngo agamije kudukungura atubuze ubukungu Araritana n'abahungu be bagenda bahengetse umugongo Bazinze umunya Bazibye amazuru Bazunguza umurizo Bazunga muzunga Bazenguruka isi bazengerezwa Bazunguruka mu bazungu Bakinguza kwa Moyi Mobutu na Bongo Ngo babahongere ibihonge n'amafaranga Yo kwongera kugihungabanya Koko ngo nta mugome warwambariye umugoma Ingoma yabo yari kuba iy'urugomo Igizwe n'ibyigomeke bihora bigongana.
Nshuke zacitse kw'icumu Mukarokoka iri tsembatsemba Mwitsikira nimukomeze imitsi Mwe gutsitara mutsita ibirenge Amaraso yamenetse atume tuba maso Atugire imena tube urumenesha Umwanzi abure aho arumena Ku rugamba tuhagarambe Tube nka Muvunyi ari we Munyinya baharamba Twongere dusugire dusagambe Dukumburane turumbuke Dusubire dusurane twisungane Twe kunanirwa dukandane ubunana Dufatane urunana dufashanye Ntitwibagirwe duhore twibuka Amazina y'abacu bambuwe ubuzima Intebe y'inteko itange amategeko yo kubatekereza tubaterekera.
Kimenyi March 1996 _______________________________________ |